Пристап до здравство за секој граѓанин, можност за вработување и квалитетно домување
Социјална еднаквост, партиципативна демократија и граѓанската солидарност. Креираме политики, се расфрламе со зборови, ама за што всушност зборуваме и што реално правиме?
Неодамна, при едно истражување, од една животна приказна на ромско семејство, ми се нацрта пред очи реалноста во која живееме. Еве како изгледа живот во држава која по устав е социјална.
Семејството брои седум члена, со години е бездомно, па патува и се снаоѓа за живеачка, како знае и умее. Живеат во неадекватни услови, некогаш живеат во колиба, некогаш во тесна импровизирана куќа, а некогаш и под отворено небо. Децата не оделе на училиште затоа што не може постојано да се запишуваат и отпишуваат. Најмалото дете има физичка попреченост и не може да се движи. И мајката е со нарушено здравје, секој ден се поболна, во тешка депресија и со шизофренија која повремено се манифестира со насилни напади. Таткото е столбот на семејството. Тој е без образование и никогаш не бил вработен.
Државата ги поддржува со социјална парична помош која изнесува 3.400 денари, имаат здравствено осигурување и право да се хранат во народна кујна. Тие пари не им стасуваат, па таткото и двете најстари деца по цел ден работат, собираат пластични шишиња и железо или ако има некоја сезонска работа. Парите кои ги заработуваат се доволно колку да се прехранат (за квалитетот на храната не може да се зборува) и за мала количина средства за основна хигиена, сапун и ефтин прашок за перење. Народната кујна не ја користат бидејќи не стасуваат на време да земат храна.
Семејството е во можност да посетува само матичен лекар, кој доколку постави дијагноза за која се потребни дополнителни специјалистички прегледи или третмани кои не спаѓаат во општа пракса, тоа нема да се случи заради недостаток на пари. Со таква ситуација во моментов се соочува најмалото дете. Матичниот лекар ги има упатено на лекување до Скопје, но таков „луксуз“ за нив не е возможен.
Во случајот на мајката, болеста е присутна повеќе од две години. При нападите имаат потреба од интервенција на брзата помош и болничко лекување, но и тоа не им е овозможено. Нејзиниот сопруг мора сам да се снајде да ја однесе до здравствената установа, бидејќи заради тоа што живеат подалеку од центарот на градот, во населено планинско/карпесто место амбулантското возило, дури и за итни состојби, не доаѓа. Дополнително, од социјалната парична помош не може да одделат пари за подмирување на трошоците за дополнително правење на рентген снимки, лабораториски или ехо прегледи, а за лежење во болница не може да стане ни збор. За семејството проблем е дури и набавката на сосема обични лекарства, затоа што, како што велат „немаме ни 10 денари“.
Таткото за помош се обраќа во локалниот Центар за социјални работи, особено кога има потреба од пари за лекови, но од таму добива одговор дека тие не располагат со финансиски средства во нивната каса, а за направени трошоци за купување на лекови може да им приложи релевантни сметки од трошоците за потоа да му бидаат рефундирани преку одобрување на еднократна парична помош. За тие пари тој би требал да чека два-три месеци. Друга опција нема.
Да заклучам. Примерот за кој зборувам не е единствен. Не е ниту само во ромските семејства, ама таму е најброен. Има премногу приказни од кои треба да се земе пример и да се преземат вистински акции. Оваа приказна покажува дека не е доволно да се креираат политики кои ќе бидат убаво напишани, поважно е тие да бидат функционални и да им помагаат на луѓето да излезат од социјалниот ризик. Се додека градиме општество само убаво на око, а проблемите ги затскриваме со генерални политики, не може да зборуваме за инклузивно општество. Мора да станеме свесни дека кога зборуваме во општествен контекст, ако некој од нас не успева, сите го чувствуваме тоа. Затоа мораме да изградиме вистински систем на поддршка, со специфични мерки и насочени кон специфични потреби, односно систем кој нема да исклучува никого.
Билјана Дуковска,
Претседателка на Македонска платформа против сиромаштија
